Friday, August 25, 2023

ABERTURA FEIRA BA KOMEMORASAUN LORON KONSULTA POPULAR 30 AGUSTO 1999 – 2023 IHA LUAK – MANUFAHI


Atu komemora loron konsulta popular 30 agusto 1999 – 2023 ba Dala 24 iha Município Manufahi,Mak iha sexta loron 25 Agusto 2023 Municipo Manufahi halo abertura feira, iha luak Manufahi hodi festeza loron konsulta popular.

Nunee iha Abertura feira née responsável feira Floriano dos Santos relata katak feira nee partisipa husi 11 deresaun no Diresaun Mak hanesan Diresaun municipal do konservatorio do servisu,registo notariado,deresauy servisu terras e propriadades e serviços kadastrais,servisu municipal da saúde,servisu Komisaun Nasional das eleições, serviços municipal da Administrasaun,hamutuk ho Informasaun no dukumentasaun,servisu delegasaun território MSSI Municipo,deresaun municipal Siguransa Alimentar,servisu registo verifikasaun impresarial,servisu municipal agricultura e pescas pecuária floresta e plantas, serviços municipal da educação Nomos Ngo Luta ba Futuru ( LBF ) sei prepara Nia feira hodi apresenta Nia progreso servisu.

Iha Fatin hanesan Segundo  Komandante Komando Polisia PNTL município Manufahi inspektur Xefi Polisia Antoninho da Costa fernandes iha Nia intervensaun katak atu komemora loron 30 agusto nee loron povo tomak nian nunee Mos spesial ba povo Manufahi, núnee segundo Komandante nee apela festa nee hotu hotu tengki Mai HO domin,Mai ho komitmento atu festeza loron 30 agusto, Ne’ebé Tinan hirak ba kotuk,Ita la senti,Ita Nia heróis Sira,Ita Nia líder Sira,Ita hot hotu Tamba 30 agusto Mak povo tomak diside hodi hakotu funu ida Ne’ebe naruk iha Ita Nia Raí.

Segundo Komandante nee husu ba jovem Sira hakarak hemu Maibe tengki hatene-an,lábele kaer fali fatuk,labele kaer fali kroat hodi halo perturba fali ba atividades Sira Ne’ebe halao ilha 30 agusto antes no depois,basa Nasaun tomak Ema apresia tebes ho manufahi Tan nee kuda Dame no Kare domi nunee Ita hotu tengki hadomi Raí ida nee,hodomi povo ida nee,Liu Liu hadomi atividade Sira Ne’ebé Ita halo iha Ita Nia Moris.

Nunee atu ofisializa abertura nee Administrador Município Manufahi nudar Mos prezidente Komisaun municipais ba eventu nasionais iha nia intervensaun katak  atividade Ida née hodi komemora loron konsulta popular 30 agusto Ne’ebe kompleta 24 anos núnee ho feira ida nee, instituisaun estadu Sira atu hatudu atividades Sira Ne’ebe Mak Lao durante 24 anos núnee sei kordena ho edukasaun atu Lori estudantes Sira ba visita stand Sira Ne’ebe prepara husi deresaun do estado Sira, além de partisipa iha atividade jogu Sira  maibe aranja mos tempo hodi visita stand Sira Ne’ebé husi deresaun estadu Sira prepara  hodi hatene prosesu lubuk Ida Ne’ebe instituisaun do estado Sira halo durante ukun an 24 anos.

Liu husi feira née, administrador Município Manufahi hatutan katak sei  halo siminario Ne’ebe sei involve estudantes,funsionario Sira no parsero Sira no orador Sira Mak ema Ne’ebé Mak sai autor principal Sira Liu Liu 30 agusto, núnee siminar nee Sei halo iha 29 Agusto, depois de misa agradesemento, iha 28 sei halo tour ida Ne’ebé sei lao ain ba visita Fatin Ne’ebe mak Riak Léman subar Fatin ho sentidu atu lori refleta fali prosesu 24 anos ba kotuk lao halo Nusa.

Núnee Administrador Município Manufahi Dr.Arantes Issac Sarmento Mos hatutan katak Alen de  atividades Sira nee sei iha mos atividade desporto Kumunitaria no animasaun Sira.

Dr.Arantes mos salienta Tan katak feira nee sei halo to loron 4 de setembro 2023 Mak foin Insera,no animasaun Ka konsertu hodi komemora loron konsulta popular nee sei halao iha 30 de agusto 2023  kalan,tenik administrador Municipo Manufahi Ne’ebe Mos hanesan prezidente Komisaun organizadora ba eventu nasionais iha Municipo Manufahi.


=======

Sentru Informasaun Suku Rotutu 

Che Arino Lara 82

Wednesday, August 9, 2023

SECOOP: LANSA HAKIAK FAHI IHA KOPERATIVA MULTI SECTORAL EIS MILITAR IHA MUNICIPO MANUFAHI

 

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid0NUrGajTpRshiKZu4MCUrLo8SvhFe2U51knUdtd97LaYhw2NumdDTchVSV8Cftje7l&id=100064324022350&mibextid=Nif5oz

SISR : Teresa feira née, loron 08 Fulan Agusto 2023 Secretaria de Estado Cooperativa ( SECOOP), S.E Arsénio Pereira da Silva visita Coperativa Multi sectoral Halibur eis militar Município Manufahi iha suku Betano,aldeia Sesurai – Akadirokau.

Iha visita nee,hodi lansa ofisial ba Coperativa nee hodi hakiak fahi,iha biban nee prezidente Coperativa Milton da Costa mendes hatete katak objectivo husi Coperativa nee atu Halibur eis militar Município Manufahi iha atividade Koperativa Ne’ebé foin Moris, iha 31 maio 2022, nunee mos iha biban nee vise prezidente Koperativa Joaquim da silva Lee sai perfil Coperativa Ne’ebé hahu husi inisiativa eis Militar hodi Harri Koperativa nee neebe Membros inisia ema nain 28 pessoas hodi tau fundus neebe kada Ema Ida $ 45 dolar núnee fundus dahuluk hamutuk $ 1260,nunee MOS vise cooperativa nee relata katak iha Koperativa  nee,hetan mos fundus husi VIII governo konstitusional Liu husi SECOOP hamutuk $ 12,500 hodi apoio halo fahi Luhan hamutuk 17 iha Akadirokau no 13 iha Same – Aidahaleu,  Nomos equipamentos hodi Produs pakan ba  fahi ho Manu, Nomos Produs aimoruk organiku Rega Dut nian no pestisida,iha fatin nee,vise prezidente Koperativa rekomenda SECOOP atu apoio redi hodi halo lutu Haleu ba areal Koperativa nian 16 há,be Mos,Nomos rekomenda Administrador Município Manufahi Dr.Arantes Issac Sarmento atu ajuda besi Rin eletricidade 10 hodi instala ahi to iha fatin Koperativa.

Iha visita nee, administrador Município Manufahi Dr.Arantes Isaac Sarmento hato Nia agradese Bem-vindo ba S.E SECOOP Ne’ebé visita dereta Coperativa eis Militar iha Same, núnee Administrador Município Manufahi hatoo Nia agradese ba Eis Militar Sira bele Halibur Malu,konsilida Malu hodi halo atividade Koperativa neebe Ajuda Estado, kontribui ba dezenvolvemento ekonomia Rai Ida nee,Tamba dezenvolvemento ba Rai Ida nee governo Mesak deit sei lá halo buat Ida maibe tengki MOS ho kompenente Sira hotu ajuda,apoio hodi dezenvolve Ita Nia Raí nee ho diak ho hanoin katak setor Koperativa setor ida importante ba dezenvolvemento Ita Nia Raí.

“ Atu Han deit nan Manu ka ayam potong Nomos aifunan   Ita Tengki ba pesan iha Australia nee Ita moe boot” 

Hodi nunee administrador Município Manufahi hatutan katak iha areia Ne’ebé produtivo presiza Ita hotu Nia hamutuk hodi dezenvolve areia nee nunee Ita bele iha preparasaun wanhira iha indústria boot ruma Mai iha same ka Betano Ita preparado ona hodi fornese Produto aihan sira ba iha neeba nomos governo lao Hela programa merenda escolar nunee liu husi koperativa bele kontribui Diak Liu Tan hasae Nutrisaun ba oan sira iha escola.

Nunee administrador Município Manufahi Dr.Arantes Issac Sarmento salinta nudar servidor ba povo Manufahi iha esperança boot   ho visita S.E SECOOP iha Koperativa nee,fiar katak sei bele ajuda Diak Liu Tan Koperativa Ida nee,Tamba Koperativa nee Mai husi maluk eis Militar sira Ne’ebé Mak tau hanoin Ida katak tempo to ona atu organiza malu hodi kontribui Diak Liu Tan.

Hatan ba vise prezidente Koperativa Multi sektoral Halibur eis Militar Municipo Manufahi Joaquim da silva Nia prekupasaun Kona ba presiza besi Rin 10 hodi halo instalasaun eletricidade ba área Koperativa nee Administrador Município Manufahi hatete katak Nia sei koalia ho Derrotar EDTL Manufahi apoio Ida nee, nunee ba S.E SECOOP Administrador nee mos hatete katak kultural Rai Manufahi lakohi koalia barak maibe depois buat buat ruma Lao tiha Mak depois Mak Ita foin hatene núnee; no mos administrador nee hatete ba Koperativa Multi sektoral Halibur eis Militar iha Município Manufahi katak Koperativa nee la lao Mesak maibe Konta ho governo Konta mos ho Municipo sei apoio para oinsa sei bele lao Diak ba oin.

Iha visita S.E SECOOP Arsénio Pereira da Silva iha Koperativa Multi sektoral Halibur eis militar Município Manufahi iha Akadirukau, partisipa mos husi koperativa  Taka Ulun Komisaun ( TALKOM ) Nia prezidente Koperativa Marcos Pereira Ne’ebé atual Hanesan xefi aldeai Raifusa iha suku Betano apresenta Sira Nia Koperativa ba S.E SECOOP,nunee Marcos Pereira iha Nia aprezentasaun  katak Koperativa TALKOM iha Nia membros 69 ho Rai  29 ha, durante nee Koperativa Nia atividade Mak halo tos hodi kuda batar maibe sira mos ba oin Pronto atu kuda batar ain naruk k sorqum.

Iha mumentu nee Koperativa Kare Fini ba Moris Diak ( KAFIMO ) husi Suku Tutuloru,Nia Gerente Joaquim da silva hatete Koperativa KAFIMO  Moris iha Júlio 2021 ho membro 29 to agora, atividade Koperativa Mak Rai Osan hamutuk  no  fundus ohin loron $3000.00,hakiak animal no produsaun Aihan,KAFIMO mos lansa ona produto Talas Makerek; núnee ho visita S.E SECOOP gerente KAFIMO rekomenda Hela atau apoio lutu ba Koperativa Nia tos no hand traktor.

Iha Fatin nee,MOS gropu MUDIK husi Babulu neebe Moris 29 Julio 2022, gropu nee Lao voluntário no atividade Mak hakiak fahi no Iha 29 Julio 2023 hamosu Tan atividade Tolu Ne’ebé Nia programa bot agricultura HO sub programa Mak Horti no pecuária Nia atividade Mak hakiak Manu no fahi kuda modo no halo tos,gropu nee mos iha Raí rasik no Raí nee eransa kultural ho medida ± 2 há.

Iha visita S.E Secretaria de Estado Cooperativa ( SECOOP ) Arsénio Pereira da Silva iha Fatin Koperativa Multi sektoral Halibur eis militar Município Manufahi,iha Suku Betano,aldeia sesuarai,BAIRO Aka diro kau depois lansa tiha hakiak fahi iha Koperativa Multi sectoral nee,S.E. SECOOP hatoo nia intervensaun ba Cooperativismo Sira hodi  hatan ba prekupasaun husi koperativismo katak governo Nee kompremetido sei halo buat ruma Liu Liu Koperativa Sira,ba gropu sira ba se se deit Mak involve an hakarak halo atividade ekonomika iha ida ida Nia fatin,nunee Mak proposta Balu rekomendasaun Balu, prekupasaun Balu nee sei lá fo reposta tinan nee,  Maibe iha tinan 2024 sei iha plano atu halo plano strategia secretária de Estado Cooperativa (SECOOP)nian neebe sei involve representante husi postu no município hodi kontribui Hanoin saída Mak bele halo kada município no posto Sira, Nune mos sei tau plano hodi konvida Koperativa hot hotu Ne’ebé Mak registo Hanesan Koperativa atu halo sorumutu boot iha nasional konaba saída Mak Ita bele halo iha tinan 5 ou 6 Mai oin.

Iha intervensaun S.E SECOOP Arsénio Pereira da Silva  hatutan katak sei halo lansamento ba produtos hot  hotu husi koperativa Sai deit, koperativa Multi sectoral, Koperativa peskas, Koperativa produsaun agrícola, Koperativa kredito iha Fin de Novembro ou inisiu dezembro.

Tuir S.E Arsénio katak lansamento nee Produto prima Liu Mak sorgum KA Bafo kayrala,nunee iha Manufahi, suku Betano depois de fulan tolu se lansa produto sorgum,farina no farina ne’eb’e trransforma ona ba hahan sira seluk no fos,tuir plano lansamento nee sei konvida  altointendidade sira,premeiru ministru,ministra da edukasaun,ministra saude ho ministerio sira seluk ne’ebé iha relasaun iha assunto ekonomia mak depois mak halo lansamento no ida ne’e sai hanesan target promosaun,para depois fornese ba merenda escolar ne’ebe  bele kontratu kedas ho ministerio edukasaun  nune’e koperativa sira pronto fornese tonelada hira, produto saida signifika katak iha neeba kria ona merkadu iha neeba.

Ligasaun ho prekupasaun husi koperativa sira hanesan TALKOM,KAFIMO neebe prekupa ho tratores,hand tartores,S.E. secretaria de Estado de Cooperativa ( SECOOP )  Arsenio Pereira da silva  hatan katak nee tama iha kordenasaun MECAI nian,ita nia koperativa presiza  assitensia trator ka makina ruma, bele liu husi SECOOP ou bele liu husi ministerio agricultura e assistensia teckniko ruma SECOOP bele halo koperasaun  ho ministerio agriculture porexemplo Koperativa halo produsaun agricultura,teknika produs ne’e halo nusa núne’e mos ba iha komersio industria  bele halo kordenasaun diak para depois produto koperativa sira ne’e atu lori ba iha ne’eb’e entaun SECOOP mos iha ligasaun ho Centro Logistik Nasional ( CLN ) tamba produs barak oinsa halo armagen  atu bele konserva iha fatin ida.

Secretaria estado ne’e mos garante katak ho koperasaun governo ho koperativa sira,produtores sira mak hamutuk sei halo buat ruma hodi prensia ekonomia uma ka ekonomia popular ho atividade sira hanesan koperativa hanesan governo no secretaria de Estado pronto atu servisu hamutuk no liu h8usi servisu hamutuk mak ita sei rejulta buat balu.

=====

Sentru Informasaun Suku Rotuto

Che Arino Lara 82