Monday, August 29, 2022

POETA BA DEIT O TIMOR O EMA PRONTO SERVI

 PARABÉNS BA POVO TIMOR LESTE 

LORON NEE DUNIK MAK ITA HAKOTU NASAUN TIMOR LESTE  NIA DISTINU

30 AUGUSTO 1999

30 AGUSTO 2022






Núne'e ho sentidu domin tatoli parabeniza ba nasaun Timor leste Liu husi dadolin Rua ne'ebé Atan Hau nudar fundador  HAKBIT no gestor sentru Informasaun Suku Rotuto ofrese ba Timor: 


BA O TIMOR O EMAR PRONTU SERVI


Timor sai abut  ba o emar 

Timor  ai hun fo mahon ba o emar sira

Husi o isin habokur o emar

Iha o isin  we Moris fo Moris o emar


Iha o leten ai hahoris fo Moris o emar

Iha o ruin fo murak mean hafutar,hafalun,hariku o emar timor Leste 

Husi otas ba otas,husi dalas ba dalas o Timor o nain ba o emar Sira.


Maske tinan Wain 

emar sai Atan

ba Laho Lao Rai,

sai Atan ba busa ho fulun malae

Sai Atan ba asu fuik tasi baluk 

Isin krekas neon namlele 

kosar we nakfilak ba ran

Mata Wen sai we matan iha foho to tasi

Lafaek tasi baluk Mak sai fali o Nia Liman kroat

ho Riku no soin laho Lao Rai tasi baluk

bosok o emar, explora o isin Nia bokur,hafoer o Nia identidade,no halo Timor sai misto iha atitude moris.


emar tanis hakilar – hakilar halerik

Rai nonok hare,loro leten sai sasin

Natureza Siak hakilar- Rai lakan tarutu 

Hafanun o emar,  inspira o emar 

Fo Aten berani esperitu nasionalista 

Ba o emar hodi  foti surik no Dima 

Foti Rama no kilat maske selu ho folin nebe ass 

Maske  ulun  hodi hada ilat ho bosok ba Timor leste

Ruin sai sa’dan lulik ba Timor leste

Isin sai Rai satan ba Timor Leste 


Tan o Timor matan we  - kosar we 

Tan o Timor isin,klamar no ran 

Tan o Timor esforsu no buat hotu nebe  iha.

Ba deit o Timor o  emar  Pronto fo

===============

By; Amorino da Costa Mendes Sarmento


ASUWAIN


Hei asuwain Timor lorosae

Ho Aten berani,kumu Liman hakilar ba mundu

O asuwain Timor Nia nain

Maske o selu ho o Nia isin rasik


O isin sai Rai metan ba Timor lorosae

O ran sai we matan ba Timor loro sae

O  Ulun hodi hada sa'dan Lulik Timor loro sae

O isin sai Rai satan ba Timor loro sae


O Nia Vida Moris saran ba fatuk ho Rai

O Nia uma mak ai hun fatuk hun

O Nia biti Mak ai tahan no abut

Oferta o Nia an  ba nasaun hari Estadu


O heroi dunik 

O Nia Lian halerik

Ohin ami basa Liman

O Nia Lian Tanis 

Ohin ami hamnasa


O asuwain Rai Nia nain

O Nia Liman Mak surik no Dima lulik

O Nia naran Mak lulik ba Timor lorosae

O Nia hanoin Mak dotrina ba gerasun Timor


Asuwain Ami Nia asuwain

O hanesan Malus no bua lulik

Hafutar Rai Timor

Halulik Rai Timor


Ami onra no tane as o naran

Hakerek iha Rai fukun Rai Saren

Horik ho Ami hadaet ba gerasaun

Hatutan o Nia mehi ba Timor Leste Nia nabilan.


Hakmatek ba iha letan as ba

Sai fitun no Fulan ba Timor loro SAE

Sai loro matan nabilan ba Timor lorosae

Viva asuwain FALINTIL

Viva povo maubere


Hakerek: Amorino da Costa Mendes Sarmento" 82 manufuik Lian "

ROTUTO BELE HETAN NAROMAN IHA NATAL NO TINAN FOUN

 


SISR ; liafuan nee hatete husi prezidente EDTL Paul da Silva Wainhira halo sorumutu ho kumunidade Rotuto iha Kampu levantamentu 20 Agusto 1982 Urhei, suku Rotuto iha loron 26 Fulan agusto - tinan 2022.

Núne’e iha Fatin hanesan Presidente EDTL EP Paul da silva hatete katak Suku Rotuto prosesu tenderizasaun Lao tiha dala rua ona, loke tenderizasaun tiha maibe laiha Kompania ida Mak menan, Núne’e decisaun husi parte EDTL EP hodi promete ba governo katak ba Rotuto lá presiza tender Tan, Tamba se tender Tan sei lori Fulan Rua - tolu, entaun kleur Núne’e diside EDTL hamutuk ho kumunidade implementa direta atu Núne’e bele aslera.

Hodi nunee prezidente EDTL Ep nee hatutan Tan katak atu realiza planu nee EDTL halo Hela akizasaun ou prosseu aprosionamento ba material, Núne’e semana oin halo avaliasaun ba Kompania Nia dukumentus, Kompania Ida ne’ebé Mak menan, Kompania ne'ebé menan  hodi hamenu material husi Indonesia maximu Fulan Ida Liu quando sasan to Mai ona,  mobiliza sasan Sira Mai ona, material aí Rin Harri ona 76 Rin sae ona  Mai Rotuto, Segunda identtifika hare material aí Rin Balu ne’ebé  sei iha armagen kaikoli Dili mobiliza dadauk Mai.

Paul da silva sublinha Tan katak koalia ho xefi EDTL Manufahi atu prepara tekniku casuais Nain 10 atu Sira Mak servisu tekniku no kumunidade Sira Mak servisu non tekniku Mak hanesan ajuda dada viu,kee RAI kuak,hulan besi Rin,Nomos sei iha kondisaun Balu ne’ebé Mak EDTL Atu hare para kumunidade kontribui ba servisu Ida nee Núne’e benefisu nee kumunidade bele hetan Ahi Nomos bele ajuda halo servisu lalais.

Prezidente EDTL Paula da Silva nee hatutan Tan katak xefi EDTL Manufahi sei halo diskusaun ho xefi suku Kona ba mekanismo saída Mak bele halo no organiza servisu atu servisu nee bele lalais, Núne’e mos prezidente nee deklara ba kumunidade katak regras neebe iha Wainhira servisu Lao laiha “ ganti Rugi” Nomos husu atu Fahe servisu hanesan halo ritual ruma fo ba kumunidade, servisu tekniku no operasional nee EDTL Nian.

Prezidente EDTL Ep nee realsa Tan katak se ita Hotu kopera hamutuk no servisu maximu  mak espera natal no tinan foun, Rotuto bele hetan Naroman ona.

=======

Sentru Informasaun Suku Rotuto

Amorino da Costa Mendes Sarmento

Tuesday, August 23, 2022

SISR ;SERMONIA TOMADA DE POSE NO ASSINA KONTRATU ENTRE MTCI HO GROPU TURISMO KUMUNITARIA NO GESTOR SUKU TURÍSTICO

 



lian RABEKA,SISR; segunda feira ,Loron 22 Fulan Agusto 2022 iha salaun Centro convenção Dili ( CCD ) Gropu Turismo Kumunitaria no gestor Suku turistiku Sira Simu tomada de posse no assina kontratu ho MTCI nomos Vise Ministra Turismo Cumunitaria e Cultural.

Iha assina kontratu nee, Ministro Turismo Comércio e Indústria ( MTCI ) José Lucas do Carmo da Silva, PhD hatete katak ministério hakarak Dudu dezenvolvementu Turismo ida ne'ebé sustentável Ne'ebé Nain ba programa nee Mak kumunidade,Tamba kumunidade Mak hatene Liu saída Mak atu dezenvolve tuir Estória no Cultura Núne'e parte ministro konvesido no sei iha sustentável, Nunee política ministério MTCI nian hakarak pelemenus molok 2030 Ita iha ona receitas $ 150 miliauns se Ita prepara ona ofertas husi Rai laran hanesan turismo Kumunitaria, Ne'ebé Mak kee Rasik kumunidade Sira Nia matenek no esperensia lokal Sira Ne'ebé iha Nomos iha visaun geral hakarak hasae emprego iha areia Turismo ninian ba 15 mil neebe Mai husi turista internasional no regional 200 mil Mai Timor,mehi Sira nee depende ba esforsu no komitmentu ba iha Turismo,Tamba nee Koko atu Ita Hotu sentidu de pertensia Nudar Timorense atu kontribui ba dezenvolve setor turismo,hodi nunee Ministro nee husu atu dezenvolve situs Sira nee ho responsabilidade no acuntabilidade.

Iha Fatin hanesan vise ministra Turismo Kumunitaria é Cultural Inácia Orleans Texeira sublinha Tan fiar katak jovem Sira no kumunidade iha interese tebes atu dezenvolve Turismo Kumunitaria maibe iha implementasaun mos lá fasil Tamba Wainhira Lori dezenvolvementu Turismo Nee tun ba base iha assunto no qestaun barak Mak fo impaktu ba iha dezenvolvementu Turismo Kumunitaria nee Rasik Mak hanesan konhesementu, problema ba Rai,mudansa klimatiku nee Mak sai MOS impedementu ba dezenvolvementu Turismo Kumunitaria Nee. Ministra Nee MOS husu Turismo ne'ebé Mak implementa, ministério Mesak labele Maibe hakarak implementa dunik tengki forsa nee Mai husi kumunidade.

Ministra nee MOS hatutan Tan katak targetu ba dezenvolvementu Turismo Kumunitaria Hahu husi tinan 2021 to tinan 2023 Mak tengki to 30 sitius.

Tamba Turismo Kumunitaria bele promove Ita Nia sitius Sira ba iha mundu.








=======

Sentru Informasaun Suku Rotuto

Amorino da Costa Mendes Sarmento

Tuesday, August 16, 2022

SISR: ABERTURA FEIRA KUMUNITARIA IHA KAMPU LEVANTAMENTO 20 AGUSTO 1982



Lian Rabeka , SiSR : Tersa feira loron 16 Fulan Agusto 2022,iha kampu levantamento 20 Agusto 1982,halo abertura  feira kumunitaria hodi komemora loron levantamento 20 Agusto 1982 Nomos loron FALINTIL ne’ebé sei komemora iha Urhei, Suku Rotuto iha 20 agusto 2022.

Iha abertura ba feira Nee, Comandante PNTL Postu Same Júlito Couto Baptista hatete abertura feira Nee,hodi relembra Fila fali herói no heroína Sira Nia luta hodi foi isin,ruim no ran ba Rai Ida nee,Núne’e ho komemorasaun Ida nee hodi kuda iha Ida Idak Nia Fuan hodi hatutan asuwain Sira Nia luta,Núne’e mos comandante postu Same nee hatutan Tan katak iha feira nee, importante Mak kuida no anima ba ho haksolok to loron 20 Agusto 2022 insara Bendera.


Iha Fatin hanesan Segundo comandante TANENTE Corte – Real posto Betano,mos akresenta Tan katak prezensa F- FDTL atu apoio PNTL  ba siguransa iha Município Manufahi,FDTL reforsa Tan deit Núne’e mos segundo comandante nee sublinha Tan katak jovem Sira tengki valoriza loron levantamento  no Loron FALINTIL nee,Tamba objectivo husi Sira Nia luta Mak ukun Rasik an nee, Núne’e iha devertementu nee la bele halo istrundu, Ita Hotu tengki orgulho Tamba iha Manufahi so Suku Rotuto Mak halo premeiru Levantamento Tuir fali mak iha postu Alas.

Iha biban nee mos veterano desmobilizados Vicente Gailhos “ HAKAT SAI” sublinha Tan katak  iha Timor iha Município Lima Mak halo levantamento nee,Mak hanesan Município lospalos iha Mehara, município viqueque Mak Kraras, Município Dili Mak Marabia, município Ainaro Mak Mauchiga ho Dare, Município Manufahi Mak Suku Rotuto no ikus Mak iha Alas.
Tamba nee hakat sai hatete katak levantamento 20 Agusto 1982 nee Laos Rotuto Nia sasan maibe Nee Município Manufahi nian.

Hakat sai MOS husu ba jovem Sira tau matan ba feira nee,labele kria problema Núne’e kuida Diak to loron insara Bendera 20 Agusto 2022.

Entretanto lia Nain suku Rotuto MOS agradese ba Estadu Tamba bele tulun kumunidade Rotuto hodi komemora levantamento 20 Agusto 1982 iha 20 Agusto 2021 ho nível Estadual iha suku Rotuto.
Tamba nee Lia nain bee husu atu tau konsensia Diak no labele husik Fatin nee mamuk, Ita hamutuk komemora loron estoriku nee,liafuan hanesan MOS hatoo husi prezidente komisaun organizadora katak kontente ba maibe siguransa iha Ita Hotu Nia Liman.


==========
Sentru Informasaun Suku Rotuto
Amorino da Costa Mendes Sarmento

 

Wednesday, August 10, 2022

PREPARASAUN TENDA VIP IDA BA SELEBRASAUN LORON FALINTIL 2O AGUSTO 1976 - 2022 NO LORON LEVANTAMENTO 20 AGUSTO 1982 - 2022.

 


 Preparasaun ba selebrasaun levantamento 20 Agustus 1982 - 2022 tanpa loron FALINTIL 20 Agustus 2022 ne'ebé tuir planu sei selebra iha Urhei, Suku Rotuto iha fatin kampu Quinto dos Cravos, Canto Sacramental, Jardim dos Herois, Martiris da Pámentoria, Levanta 1982 Suku Rotuto.

Tanba ne'e liu programa mao de obra ne'ebé apoio husi Administrasaun Postu Administrativo Sama, hodi halo ona limpeza na Fatin nee iha semana kotuk.

Nune'e mak loron 10 Agusto 2022, Kumunidade Suku Rotuto, autoridade Suku Rotuto Nomos komisaun Levantamento 20 Agustus 1982 hahu halo preparsaun hodi selebra Loron historis nee Mak ohin (10/08) hahu halo tenda VIP permanente ida, ho meus solda deit besi iha wasit Fatin.

===========

Sentru Informasaun Suku Rotuto

Amorino da Costa Mendes Sarmento