Monday, November 14, 2022

MURODORES SUKU ROTUTO SEI PARTISIPA IHA FESTIVAL MUSICA NO CULTURA IHA ATAURO


Liafuan ne'e fo sai husi xefi suku Rotuto Jose Dos Santos iha nia residensia, domingo loron 13 fulan novembro tinan 2022,-wainhira hala'o hela encontro preparasaun ho morodores sira ne'ebé tuir plano sei desloka ba Atauro iha domingo loron 20 fulan ne'e (11/2022) .

tuir xefi suku Rotuto kata suku Rotuto hetan convite ne'e husi menteriio da educação municipio Manufahi,husi depermentu Arte e Cultura manufahi hodi partisipa mos iha festival Musica no Cultura ne'ebé for sai husi Prezidente da Republica ( PR ) no Ministerio Turismo Comercio e Industria ( MTCI ) ne'ebé sei halao iha Municipio Atauro , hahu husi loron 21 to 24 fulan novembro tinan ne'e ( 2022 ).

Núne'e mos xefi suku Rotuto , hatutan tan katakan iha festival musica no cultura ne'ebé sei hala'o iha Atauro ,husi Rotuto tuir convite, murudores suku Rotuto ne'ebé mak partisipa kompusto husi ema nain 10, ( mane nain 5 no feto nain 5 ) sei aprezenta mos sergala,ulik no semane iha festival refere.


Iha encontro ne'e, Reprezeta morudores sira hotu, Agapito da Silva mos hatete katakan wainhira to iha Atauro karik iha posibilidade no tempo, sira mos sei buka tuir Rotuto oan ne'ebé ba kastigo hodi troka fali liurai ida nia fatin ,iha tinan Maizamenus 1944 – 1945, ema sira ba kastigo mak hanesan Manuel Berkoli husi Uma fukun Fusu Mauloe,Tat Koil ho Keibere husi uma lisan Kolitada,Cristobu ho Bermali husi uma lisan Hunloko, João Duankey husi uma kadunan Boeloko, Lumar Ama , liman sorin husi Uma kadunan Boeloko liman sorin husi Uma fukun Resmeia, Kei Manu husi uma fukun Kabita Ulu,Koil mau husi Uma fukun manfat ( manehat ) no Seus Manu husi uma Fukun Resmeia no seluk tan.

Iha Encontro ne'e,sentru informasaun suku Rotuto nota,morrodores sira ne'ebé atu ba Atauro hodi partisipa iha festival ne'e sira hatudu contentte tamba bele partisipa mos iha eventu ne'e.


======

Sentru informasaun suku Rotuto

Amorino da costa Mendes Sarmento ( Che Arino Lara 82 )


Sunday, November 13, 2022

SOSIALIZASAUN LEI ORGANICO SASCAS NO MATADALAN PROPOSTA BA FUNDUS SUBVENSAUN PUBLIKU

 


SISR ; tersa feira,loron 08 fulan Novembro,tinan 2022,iha salaun de Sandello CEFOBOM Manufahi,husi Servisu Apoio Socidade Civil e Auditoria social ( SASCAS ) no FONGTIL hala'o Sosializasaun kona ba dekreitu lei no.25 / 2021 de 17 de Novembro kona ba SASCAS,ne'ebé iha sosializasaun ne'e Reprezenta Dereitur Exekutivo FONGTIL Lorenco Tito Ximenes hatete katak FONGTIL iha mandatu hat mak hanesan halo kontaktu ho Ngo's sira no parsero sira,fahe informasaun,hasa'e kapas noidade Ngo Sira nune'e Tito Ximenes mos hatutan tan katak liu husi sosializasaun ne'e atu NGos sira,gropu kumunitaria sira bele hatne lei kona ba SASCAS tidak ada oinsa bele assesu ba fundus subvensaun publiku.



Iha fatin hanesan adjuntu dereitur SASCAS Izaias Quteres Soares ne'ebé reprezenta Dereitur geral SASCAS mos haklean liu tan kona ba SASCAS katak SASCAS ne'e transforma husi Gabinete de Apoio Sosiadade Civil ( GASC ) ho unidade ) ba dekreitu lei no.25 / 2021 de 17 de Novembro, SASCAS komesa ada halao nia servisu hanesan agensi publiku ida ho nia natureza autonomia administrativo no financeiro.

Núne'e Izaias Quteres Soares akresenta tan katak SASCAS ho nia misaun ida mak atu apoio organizasaun sosiadade civil hot hotu para nia bele hala'o nia knar no nia aktividade mais liu tan iha sosidade sira nia leet,tamba sira mak bele hala'o aktividade sira ne'e , dereta ba kumunidade sira, nomos Izaias hatktuir tan katak objektif husi sosializasaun ne'e tamba hare ba pasado fundus subvensaun publiku ida ne'e ne'ebé atribui ba sociadade civil sira maioria mak assesu ba fundus ida ne'e husi municipio balu deit ho razaun katak parte balu la assesu ba informasaun kona ba SASCAS lolos ne'e atu halo servisu saida hodi attende organizasaun sociadade civil sira hotu.


Adjuntu dereitur ne'e mos salenta tan katak esperensia ne'eb'e iha, tinan hira liu ba municipio balu deit mak aplika proposta hodi assesu ba fundus subvensaun publiku ne'e,hodi núne'e ho programa sosializasaun ida ne'e, atu habelar liu tan ba parte hotu núne'e iha masa depan organizasaun socidade sipil sira hotu hotu,gropu kumunitaria sira hahu husi areia rurais to nasional sira hot hotu bele kebencian oinsa bele assesu ba fundus subvensaun publiku ne'e,tamba sipil knar sosiaadade solusaun nasaun nomos importante tebes ba dezenvolvementu nasaun ne'e no orsamaneto ne'e hotu hotu nian.



Iha sosializasaun ne'e reprezenta Administrador Muncipio Manufahi Julio Godinho hatoo agradese ba SASCAS no FONGTIL bele kolabora no servisu hamutuk hodi realiza aktividade sosializasaun iha municipio manufahi kona ba assuntu dekreitu lei lei SASCAS ni-nian tidak ada mata e tenik julio Godinho katak sosializasaun ne'e importante atu parte hotu bele assesu ba Fundus Subvensaun publiku ne'e, tamba organisasi sosiadade sipil sai hanesan parsero ba dezenvolvementu ninian ne'ebé bele tulun mos pemerintahan tidak ada estado hodi halao dezen no ita nia nasaun, hodi núne'e Julio Godinho mos hatutan tan katak governoro no estado iha obrigasaun mak atu fo tulun no apoio ba organizasaun hirak ne'e,hodi halao atividade sira ne'ebé bele kontribui diak liu bai ha prosesu dezenvolvementu ita nia rai no nasaun liu husi setor sira ne'e mak iha, nune'e mos reprezentate administrador municipio ne'e hatutan tan katak organizasaun sosiadade civil sira mos sai hanesan auditoria social ida atu programa sira ne'ebé mak halao bele lao tuir nia dalan,hodi nune'e bele servi diak liu nasaun ida ne'e.


=======

Sentru informasaun suku Rotuto 

Saya



orino da costa Mendes Sarmento ( che Arino Lara 82 )



Thursday, November 3, 2022

FINADU IHA SUKU ROTUTO

 


SISR: quarta feira loron 2 fulan Novembro Tinan 2022 sarani Rotuto selebra loron matebian iha cemeterio Rotuto.

Iha selebrasaun nee sarani Rotuto ba visita matebian Sira, hodi Kare aifunan nudar meus hodi hanoin hikas família Sira Ne'ebé oras nee la hamutuk ona iha mundu nee.

Loron finadu hanesan  cultura ida ne'ebé sarani katolik Sira sempre selebra kada tinan tinan, ida nee akontese mos iha suku Rotuto.

Núne'e tinan nee husi observasaun Sentru Informasaun Suku Rotuto nota katak iha suku Rotuto sarani sira Nudar Rotuto oan husi same,Dili no Fatin seluk Tan Fila Mai suku Rotuto hodi ba kare aifunan iha cemeterio Rotuto.

=====

Sentru Informasaun Suku Rotuto

Amorino da Costa Mendes Sarmento

Foto Camilo P. da Silva

Wednesday, November 2, 2022

“ IMI BUKA SAI SANTO BA HANESAN IMI NIA AMAN LALEHAN SANTO “

 


SISR ; omelia husi padre Fernando da Silva iha selebrasaun misa ba santo no Santa sira iha Capela Estasaun Rotuto,tersa feira,loron 1 fulan novembro tinan 2022.

Iha omelia ne’e padre Fernando mos hatutan tan katak Santo ne’e laos padre madre sira deit,maibe ita hot hotu tengki sai santo,sai santo iha ida ida nia knar hodi defende lia los,defende dotrina igreja katolika, defende ita nia solidaridade,labele fo terus ema,labele fo susar ema,tamba santo santa ne’e laos padre madre deit maibe ita hot hotu ne’ebé simu sakramento baptismo,ita hot hotu simu knar tolu hanesan deit katak Sai Profeta, Sai Liurai no Sai Nai Lulik.

Núne’e mos amo selebrante misa ne’e  salenta tan katak Knar tolu ne’e atu ita halo tuir hodi moris sai santo,tamba maromak ne’ebé halo ita ne’e,  Santo, sai santo hodi tuir santo sira ne’ebé hanesan naroman kiik ida ba ita ne’ebe hatudu exemplo ba ita, atu ita ida idak nia fiar no hahalok ne’e bele ba to iha Nai Jesus Kristu no to Maromak.

Santo ne’e ita  hot hotu tengki sai santo laos sira ne’ebé konsagrado ka kosnsagrada deit,maibe atu moris sai santo ita hahu ho orasaun,orasaun labele falta loron ho kalan ita halo iha ita nia uma,sai santo laos ita reza deit maibe hatudu mos liu husi hahalok,moris kiak,moris simples,labele hamatak ema nia sasan,labele diskrimina ema,debe ema nia sasan karik, tengki selu,labele dun matak ema ,labele naok ema nia sasan,labele naran hatete ema tun  sae,tamba moris Santo ne’e ema sira ne’ebé hakas an atu moris tuir valor evangelho nian,defende justiza halo karidade,hadomi lia los no fo sira nia an tomak ba maromak,tamba ita nia Nai jesus Cristo.

“Ksolok ba ema sira ne’ebe tanis,hamrok ba justiza,ksolok ba ema sira ne’ebe ema duni,ksolok ba ema sira ne’ebe, ema fo terus,ksolok ba, ema sira neebé hamlaha,ksolok ba imi,wainhira tan hau( Jesus ) Ema hatete at imi,lori imi atu foti lia los hodi soi imi,haksolok ba hahi ba, basa imi nia kolen iha lalehan wain”.











======

Sentru informasaun suku Rotuto 

Evalita Gerilia do Santos de Jesus  & Lauriana soares 

Amorino da Costa Mendes Sarmento

MTCI APOIO ONA 40% BA GTTK BERMAU IHA SUKU ROTUTO

 

SISR ; liafuan ne’e hato’o husi gestor Gropu Trabalho Turismo Kumunitario ( GTTK ) Beleza Rotuto Matak no Uniku ( BERMAU)  sr. Amorino da costa mendes Sarmento, iha sede suku Rotuto wainhira halao encontro ho membros konselho suku Rotuto,membros strutura GTTK BERMAU,gropu targetu ba atrasaun turistiku,gropu Sabou Ria no Gropu Erafa, iha segunda feira, loron 31,fulan outubro,tinan 2022.

Iha encontro ne’e gestor ne’e koalia kona ba fatin implementasaun aktividade atrasaun turistiku ne’ebé atu hala’o iha suku Rotuto,ne’ebé tuir konsessus kolektivo iha encontro ne’e fatin ba implementasaun atrasaun turistiku mak hanesan Ailuli aldeia Hatuhei,suku Rotuto nomos iha sede suku nia oin,nune’e mos ba gropu targetu hanesan sabou ria no erafa  ne’ebé sei halao iha sabou io   aldeia foehei no aimethei iha aldeia hatuhei.

Gestor GTTK BERMAU mos salenta tan kona ba aktividade ne’ebé mak sei halo  fahe ba parte rua parte preimeiru mak fasilidade geral turismo nian mak hanesan konstroi Arku bemevindo iha Ailuli,postu informasaun ba turistiku nian no toilet publiku  besik Postu informasaun ne’e sei halo iha Ailuli,uma negosio kumunitario iha sede suku nia oin,monta sinais trusitiku hodi hatudu ba atrasaun turistiku sira,Quadro informasaun ba areia turistiku sira,parte segundu mak gropu tragetu turistiku sira mak hanesan iha gropu sabou ria sei halao toilete publiku,photo shoot,monta lampu haleu iha areia photo shoot nian ne’e,halo lutu haleu iha areia ne’e,dada be ba to iha fatin ne’e no iha gropu Erafa mak sei halo photo shoot ida iha aimethei.

Núne’e mos Sr.Amorino nudar Gestor ba gropu GTTK BERMAU hatutan tan katak total orsamentu ne’ebé apoio husi Ministerio Turismo e Comercio Industria ( MTCI ) liu husi Husi Vise Ministera Turismo Kumunitaria e Cultural hodi dezenvolve atrasaun turistiku iha suku Rotuto hamutuk $ 49.978.00 maibe prosesu ne’e fazeadamente neébé ba faze dahuluk husi Ministerio aloka ona  40% hodi halo aktividade sira ne’ebé temi ona iha leten,ne’ebé ho total orsamentu hamutuk $ 19.991.20 no osan ne’e agora dadauk iha ona GTTK BERMAU nia liman hodi halo atividade turismo ne’ebé mak temi ona iha leten.
Sr. amorino mos salenta tan katak turi lolos, atividade ne’e halaó tiha ona,maibe tamba aktividade iha suku Rotuto ne’e mais dupla no fahe ema la to hodi halo servisu ne’e,no foin dadauk mos ema hot hotu konsentra ba limpeza no harii besi Rin eletricidade  nian mai suku Rotuto,balu mos halo uma UKL,balu mos halo escola nomos ho iklima ne’ebé udan ben barak liu mak atividade turismo ne’e foin mak atu halo iha fulan novembro tinan ne’e ( 2022 ) depois de finadu .

















=======
Sentru Informasaun suku Rotuto 
Lauriana Soares & Julia Maria Seixas 
Che Lara 82 Manufuik Lian