Sunday, May 5, 2024

KABLAKI : MAUN MANE NEEBE HALULIK


Kablaki hare husi partensia Raí sarin tuir topografia Rai Ne'ebé hafahe tuir Ukun história Cultural Ne'ebé hodi Fahe ba Ukun tolu bandu tolu,Fatuk hun tolu, aí ledik Tolu, Ne'ebé kategoria Iha Kores Ukun nian,Ukun mean,Metan no Mutin Ne'ebé hare husi partensia Tasi, Costa Soul nian, Foho nee identiku identidade no lokaliza iha Municipio Manufahi.

KABLAKI iha Lian Mambae habolu Naran "ABLAI" Foho ABLAI nee ohin Loron konhesidu ho naran KABLAKI.

KABLAKI tuir Analiza liafuan ka Fraze Kablaki hafahe ba Farse Sira Mak hanesan " Kab" no "Laki" transformasaun husi liafuan "KAB" "LAKI" nee , hodi hanaran ba Foho nee, naran KABLAKI, Mai husi lalaok Ritual no evolusaun línguagen Melayu neebe nudar atributu sosial hanaran ba Foho nee, núnee liafuan KAB nee lifuan Mambae Ne'ebé Mai husi evolusaun tranferesia línguagen Husi "KUTA"Mak muda Mai Fali liafuan "REAT" muda Mai liafuan " REAT Nor KAB " Mak ba Fali "KAB" ho kontiudu katak " HALULIK , KONSAGRA, SAGRADO " núnee liafuan "KAB " liga ho Foho ka ABLAI nee katak Foho Ne'ebé HALULIK.

Nunee mos lifuan "LAKI" Mai husi evolusaun mistura linguagem Melayu Ne'ebé iha Lian Mambae katak "MANE

Iha parte balun KABLAKI nee, Mai husi lifuan misturasaun Melayu neebe Mak akontese Tamba pronunsia ka logat Ne'ebé deferensia tuir Ida idak Nia língua materna hodi muda husi liafuan KAKAK LAKI Ne'ebé iha Lian Mambae KAKAK nee MAUN /BOU no LAKI nee MANE.

husi Liafuan rua KABLAKI ou KAKAK LAKI nee ho Nia kontiudu interpretasaun Ne'ebé konotasaun atu hanesan katak Foho nee " MAUN MANE NEEBE HALULIK Ne'ebé bele habadak Ba KABLAKI ho sentidu " HALULIK MANE" ou Foho MANE NE'EBĖ HALULIK Ka MANE NE'EBĖ LULIK.

Ida nee interpretasaun Etimológico ba liafuan Ka Palavra Kablaki Ne'ebé Analiza husi liafuan misturasaun no konotasaun língua Mambae no Melayu.

Maske nunee Naran origem lolos husi liafuan ABLAI Ba KABLAKI Ne'ebé Ita rona hananu tradisional Sira hanesan sergala, ulik no seluk Tan temi Foho ABLAI / KABLAKI nee naran ABLAI LAU MEAT no naran seluk Tan, máibe Hahu Husi mundu hahu to ohin Loron NARAN ABLAI / KABLAKI sai Hela mistério Ne'ebé ladauk deskobre iha mundu siensia nian hahu husi Kriasaun ba Foho nee, Naran ba Foho nee, no se Mak fo naran, no oinsa maneira halulik, nomos se Mak inisia hodi halulik Foho nee, hodi nunee Mak Hirak nee sai nudar mistério iha mundu siensia Nian.

Hodi nunee Liu Husi ilustrasaun ida nee, se Mak rona netik no hatene netik oit Oan bele ajuda haktuir, koment iha karaik hodi hadia,aumenta atu Ita hotu buka tuir hodi Salva guarda,preserva no konserva identidade Naran no histórico foho nee nian ba seinsia histórico nudar patrimonio Cultural imóveis Ne'ebe bele tranferesia história maneira digital ba gersaun Sira tuir Mai, hodi kompleta liafuan Ida nunee:

" Ba hena heu nee - ba hane moir,"

Hore bel be tua nee - hoer bel boar mai" 

"Oed leol fe sei bel nee - Oed Rae fé Ad bel "

" Tuir no dará nee hneor lau nee - Tuir no dará nee oe haet " 

"Oed bosa ba boas - oed lako ba lako"

Snuha hore Tatá".


Ilustrasaun iha 05 Maio 2024

====================

====================

Foto #CheArinoLara82 

Sentru Informasaun Suku Rotutu 

Ilustrasaun husi : Amorino Mendes

No comments:

Post a Comment